Zeki Müren de sizi duyuyor…

Akıllı telefonlar için tasarlanan ve kitle fonlaması desteğiyle hayata geçirilen “ZEKIMURENHATTI.COM”UN yaratıcısı Beyza Boyacıoğlu, bu sıra dışı interaktif web belgeselini dijital bir sanat eseri olarak görüyor.

Türk sanat müziğinin unutulmaz sanatçılarından Zeki Müren’in ölümünden 19 yıl sonra açılan bir telefon hattına bırakılan gerçek sesli mesajlardan yola çıkarak hayat bulan “Zeki Müren Hattı” interaktif web belgeseli, unutulmaz sanatçının yıllar sonra bile ne kadar sevildiğini gerçek kişilerin sesinden aktarırken bir yandan da Zeki Müren ile ilgili fotoğrafları ve bilgileri bir araya getiriyor. Belgesele farklı bir bakış açısı getiren, MIT Open Documentary Lab’da araştırmacı ve yapımcı; BBC, PBS, VICE, Harvard Üniversitesi gibi kurumlarda yapımcı ve kurgucu olarak çalışan Beyza Boyacıoğlu ile www.zekimurenhatti.com’u konuştuk.

Film alanına ilginiz UAA yıllarında başlamış. Lise ve sonrasında eğitiminize ve çalışmalarınıza nasıl devam ettiniz?

Üsküdar Amerikan’da en sevdiğim dersler Dr. Alban’ın Honors English, Mr. Hummel ve Mr. Vierling’in film dersleriydi. O zamandan beridir en yakın arkadaşım olan Defne Civelekoğlu’yla yaptığımız dönem ödevleri de hep hikâye anlatımı üzerineydi; bir sene beraber öykü kitabı yazmıştık, başka bir dönemse “Girl Without a Hat” isimli, varoluşçu dertleri olan genç bir kadını anlatan kısa filmi çekmiştik. Şimdi dönüp bakınca, lise yılları hayal gücüme hep yön vermiş diye düşünüyorum. Liseden sonra Sabancı Üniversitesinde Görsel Sanatlar okudum. Bu dönemde ilgimi en çok çeken alan, belgesel sinemaydı. Kurmaca olmayan sinemanın formunun ne kadar esnek ve deneysel olabileceğini görüp hayran kalmıştım. Sonrasında Amerika’da School of Visual Arts ve MIT’de medya ve sanat alanlarında eğitim aldım. 2013 senesinde “Toñita’nın Kulübü” isimli bir kısa belgesel çektim; 2014-2018 yılları arasında MIT’nin Open Documentary Lab laboratuvarında araştırmacı ve yapımcı olarak çalıştım; “Zeki Müren Hattı” da bu alandaki son kişisel çalışmam. Tüm bu yıllar boyunca, bağımsız filmlerde ve BBC, PBS, VICE, Harvard Üniversitesi gibi kurumların projelerinde de kurgucu olarak çalıştım.

Hem yönetmen hem de kurgucu olarak, belgeselci yönünüz daha baskın diyebilir miyiz?

Belgesel sinemanın sınırları, kurmacaya göre çok daha açık. Anlattığınız hikâyenin içeriğine göre anlatım şeklini seçebiliyorsunuz; bu deneysellik beni kendine çekiyor. Belgesel pratiği, bazen bir topluluğun içinde aylarca vakit geçirmek ve gözleme dayalı sahnelerle hikâyeyi anlatmak, bazense yüzlerce saat arşivi kurgulayarak ilgi çekici bir anlatı oluşturmak şeklini alabiliyor.

“Bir İnteraktif Web Belgeseli” olarak tanımladığınız Zeki Müren Hattı’nın, belgesel filmden farkları nelerdir?

“Zeki Müren Hattı”, yukarıda bahsettiğim deneyselliğe iyi bir örnek. Proje, 2015 senesinde benim kurduğum bir telesekreter hattıyla başladı. Zeki Müren ile dertleşen, hatta Zeki Müren vesilesiyle Türkiye hakkındaki dertlerini dile getiren birçok kişinin bıraktığı samimi mesajları, ortak yönetmenim Jeff Soyk ile interaktif bir web belgeseline, başka bir deyişle dijital bir sanat eserine dönüştürdük. Web belgeseli, bu bağlamda projenin kurmaca olmadığını ve web üzerinden erişildiğini ifade ediyor. İnteraktif derken de projenin çizgisel olarak başından sonuna izlenmesinin gerekli olmadığını vurguluyoruz. Zeki Müren’in yıldız personası, farklı kesimlerden insanlara farklı manalar ifade ediyordu. Biz de Zeki Müren Hattı’nı tasarlarken, onun bu çok katmanlı karakterini, projenin formatına yansıtmak istedik. Başı sonu belli biyografik bir hikâye anlatma gibi bir derdimiz yoktu. Hattı arayanların “Zeki Müren”lerini akışkan bir anlatı içerisine oturttuk.

Kitle fonlama (crowdsourcing) platformu Kickstarter’ı  belgesele kaynak sağlamak için kullanmışsınız. Size nasıl bir katkısı oldu?

Web belgeseli gibi sıra dışı kabul edilen projeler için fon yok denecek kadar az; o nedenle Kickstarter’ı tercih ettik. Kitle fonlama kampanyasını tam zamanlı bir iş gibi düşünmek lazım; kampanya boyunca aktif bir e-posta ve sosyal medya iletişimi yürütmeniz gerekli. Epey yoğun bir iş, ama en büyük avantajlarından biri projenin duyulmasını sağlaması. Zeki Müren Hattı henüz açılmamışken çoğu kişi projeden haberdar oldu. Bu arada belirtmeliyim, Üsküdar Amerikanlı birçok sınıf arkadaşım kitle fonlama kampanyamıza destek vererek beni çok mutlu etti.

Akıllı telefonlar üzerinden ziyaret edilen zekimurenhatti.com’a şu anda ilgi nasıl?

Zeki Müren’in kendi hayranlarına benzer şekilde, projenin de çok çeşitli kitlelerden takipçileri var: LGBTİ+ bireyler, web kültürü takipçileri, Türkiye popüler kültürü meraklıları, müzik camiası… Bir ayda projeyi 3 binin üzerinde kişi ziyaret etti. Umarım sizinle söyleşimizi okuyan Üsküdar Amerikanlılar da projeyi zekimurenhatti.com’da ziyaret ederler.